30 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku skierował do TSUE wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Polski Sąd zadał Trybunałowi Sprawiedliwości UE 5 pytań odnoszących się do kredytów we frankach. Dowiedz się co dokładnie jest przedmiotem pytań Sądu w Gdańsku oraz jak przyszłe orzeczenie TSUE może wypłynąć na bieg spraw o unieważnienia umów kredytów frankowych (CHF) oraz o odwalutowanie (odfrankowienie) takich kredytów.
(Niniejszy post stanowi pierwszą część artykułu. Druga część dostępna jest w tym miejscu)
(z dokładną treść pytań prejudycjalnych polskiego sądu do TSUE możesz zapoznać się pod tym linkiem)
(jeżeli chcesz się dowiedzieć jak banki już teraz wykorzystują pytania do TSUE w trakcie spraw sądowych informacje w tym względzie znajdziesz pod tym linkiem)
Stan faktyczny sprawy o „unieważnienie” umowy kredytowej zawartej z GE Money Bank S.A. (tło dla pytań do TSUE)
Pytania prejudycjalne zostały sformułowane na tle sprawy sądowej, w której Powodowie (konsumenci) zawarli w 2008 r. umowę kredytu indeksowanego do CHF z bankiem GE Money Bank S.A. (obecnie Bank BPH).
(więcej o obecnej sytuacji Banku BPH i tym jak bank ten ocenia swoje szanse w sporach z Frankowiczami pod tym linkiem)
Cechą charakterystyczną zawartej umowy kredytowej był kształt klauzuli indeksacyjnej. Klauzula ta przewidywała, iż kurs kupna franka szwajcarskiego odpowiadać będzie wysokości kursu średniego CHF w tabeli kursów średnich NBP minus marża banku. Kurs sprzedaży CHF z kolei miał odpowiadać kursowi średniemu CHF według tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży banku.
Umowa kredytowa nie wskazywała sposobu obliczenia wysokości marży bankowej. Jak wynika z uzasadnienia pytań do TSUE w ocenie Sądu Okręgowego w Gdańsku zapisy umowne dotyczące „marży banku” mają prawdopodobnie charakter niedozwolony (abuzywny).
W 2011 roku strony zawarły aneks do Umowy kredytowej, w treści którego bank dopuścił możliwość spłaty kredytu indeksowanego bezpośredni w walucie CHF (waluta zadłużenia). Dodatkowo strony ustaliły sposób wyliczenia marzy banku wykorzystywanej na potrzeby indeksacji kredytu kursem franka szwajcarskiego (CHF).
Obecnie powodowie domagają się w postępowaniu przed sądem uznania umowy kredytowej za nieważną w całości oraz zwrotu całości kwot zapłaconych w wykonaniu umowy kredytowej.
Dlaczego przyszłe orzeczenie TSUE może mieć wpływ na bieg spraw o stwierdzenie nieważności lub odwalutowanie kredytów frankowych?
Jakkolwiek pytania to Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zostały sformułowane przez Sąd Okręgowy na kanwie konkretnej sprawy kredytu udzielonego przez GE Money Bank (Bank BPH), to jednak odpowiedź na nie będzie wymagać od TSUE dokonania wykładni przepisów Dyrektywy 93/13.
Oznacza to, że wyrok ten będzie niewątpliwie rzutować na kształt przyszłych orzeczeń wydawanych przez polskie sądy w sprawach dotyczących klauzul niedozwolonych (abuzywnych). Jako, że występowanie takich klauzul w umowach kredytów frankowych jest elementem argumentacji w sprawach przeciwko bankom, rozstrzygniecie TSUE będzie niewątpliwie rzutowało także, na bieg spraw o ustalenie nieważności umowy kredytowej lub jej odfrankowienie.
(więcej o dyrektywie 93/13 i znaczeniu orzeczeń TSUE w sprawach dotyczących kredytów denominowanych (indeksowanych) do franka szwajcarskiego dowiesz się pod linkiem)
Czy zawarcie aneksu wyklucza unieważnienie umowy kredytu indeksowanego (denominowanego) do waluty obcej (pytanie nr 1)
W swoim pierwszym pytaniu do TSUE Sąd zmierza do ustalenia tego, czy okoliczność zawarcia aneksu do umowy kredytowej, w treści którego usunięto w całości niedozwolone postanowienia umowne stanowi przeszkodę dla unieważnienie umowy kredytu frankowego przez sąd.
W ocenie Sądu Okręgowego powodowie zawierając aneks do umowy kredytu we frankach wyrazili swoją wolę utrzymania w mocy tej umowy. Dodatkowo aktualne brzmienie umowy z bankiem spełnia wymogi Dyrektywy 93/13, co zdaniem Sądu czyni zbędnym uznanie takiej umowy za nieważną.
Należy odnotować jednak, iż w treści uzasadnienia Sąd zauważył, iż zawarty aneks nie usunął negatywnych skutków istnienia postanowień abuzywnych, jakie zaistniały przed datą zawarcia aneksu do umowy kredytu indeksowanego do CHF.
W naszej ocenie w odniesieniu do pytania pierwszego nie należy spodziewać się rozstrzygnięcia niekorzystnego dla Frankowiczów.
Z wcześniejszych orzeczeń TSUE wynika, iż okolicznością kluczową dla oceny tego, czy zawarcie aneksu skutecznie wyłącza możliwość kwestionowania ważności postanowień umowy, jest kwestia istnienia u konsumenta w dacie zawarcia aneksu świadomości, że umowa kredytowa zawierała postanowienia niedozwolone, a konsument mógł domagać się ich "uchylenia" na drodze postępowania sądowego. Wykazanie przez bank istnienia u kredytobiorcy takiej świadomości w większości przypadków jest praktycznie niemożliwe.
(Wyrok TSUE odnoszący się do możliwości usunięcia klauzul niedozwolonych z umowy kredytowej na drodze aneksu dostępny jest pod tym linkiem)
Dodatkowo przyczyną negatywnej odpowiedzi TSUE na te pytanie może być brak usunięcia przez aneks wszystkich negatywnych skutków występowania postanowień niedozwolonych w pierwotnej treści umowy kredytowej.
Czy możliwym jest utrzymanie w mocy części klauzuli indeksacyjnej w umowie kredytowej z GE Money Bank – dziś Bank BPH (pytanie nr 2)
W swoim drugim pytaniu Sąd poszukuje natomiast odpowiedzi, czy w przypadku uznania za niedozwolone (abuzywne) wyłącznie jednego z dwóch elementów składających się na klauzulę indeksacyjną (tj. dotyczącego marży banku) klauzula indeksacyjna w pozostałym zakresie (odnosząca się kursu średniego NBP) może zostać utrzymana bez konieczności stwierdzenia nieważności całej umowy kredytu frankowego.
W tym zakresie Sąd Okręgowy wskazał, iż specyfika klauzuli indeksacyjnej w umowie kredytowej z GE Money Bank powoduje, że klauzula ta może dalej funkcjonować mimo wyłączenia z niej postanowień dotyczących marży banku, bez konieczności dodatkowych ingerencji w treść klauzuli ze strony Sądu.
W naszej ocenie z uwagi na treść dyrektywy 93/13 należy opowiedzieć się przeciwko możliwości utrzymania w mocy jedynie części ww. klauzuli indeksacyjnej. Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia może mieć jednak ewentualne przyjęcie przez TSUE, że na mechanizm indeksacji w umowie GE Money Bank składają się w istocie dwa oddzielne warunki umowne – jeden określający kurs wymiany oraz drugi określający marże banku. Takie podejście otwierałoby drogę do utrzymania w mocy części klauzuli indeksacyjnej (tej odwołującej się do kursu średniego CHF).
Co ważne, z uwagi na wyjątkowy kształt klauzuli indeksacyjnej będącej przedmiotem pytania do TSUE, stanowisko Trybunału Sprawiedliwości w tym zakresie nie będzie rzutowało na możliwość unieważnienia zasadniczej większości innych umów kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej.
Warto również pamiętać, iż wadliwość klauzuli indeksacyjnej (lub waloryzacyjnej) w umowie kredytu frankowego nie jest jedyną wadą, w oparciu o którą możliwym jest zakwestionowanie skuteczności umowy kredytowej. Tym samym nawet niekorzystne orzeczenie TSUE nie pozbawia posiadaczy kredytu w GE Money Bank szans na zwycięstwo w sądzie w sprawie przeciwko bankowi.
(Niniejszy post stanowi pierwszą część artykułu. Druga część dostępna jest w tym miejscu)
https://unsplash.com
Nasza Kancelaria prawna specjalizuje się w sprawach dotyczących kredytów frankowych. Jeżeli posiadasz kredyt indeksowany lub waloryzowany i zastanawiasz się nad wytoczeniem powództwa lub poszukujesz pomocy w innej kwestii skontaktuj się z Nami. Przeanalizujemy Twoją umowę i powiemy Ci, czy i jak możesz dochodzić należnych Ci pieniędzy od banku.
