Wielu posiadaczy kredytów frankowych zawierało z bankami aneksy licząc, iż w ten sposób uzyskają bardziej sprawiedliwe warunki umowy. Obecnie okoliczność ta podnoszona jest przez niektóre banki przed sądami jako argument przeciwko roszczeniom Frankowiczów. Czy jednak zawarcie aneksu ma znaczenie dla możliwości uzyskania odfrankowienia umowy lub stwierdzenia jej nieważności? W tym przedmiocie wypowiedział się TSUE w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r. (C-452/18).
Stan faktyczny dla orzeczenia TSUE
Wyrok TSUE zapadł na tle sprawy, w której konsument w 2011r. nabył od dewelopera nieruchomość. Zgodnie z umową sprzedaży konsument stał się również stroną umowy kredytowej uprzednio zawartej między deweloperem, a bankiem.
Umowa kredytowa przewidywała m.in., że oprocentowanie kredytu będzie zmienne (określone jako stawka referencyjna + marża), jednak nigdy nie niższe niż 3,25% (dolny próg oprocentowania).
W roku 2014 konsument zawarł z bankiem aneks do umowy kredytowej (określony jako „odnowienie”). W treści aneksu obniżono wysokość dolnego progu oprocentowania do 2,35%.
Ponadto aneks zawierał warunek sformułowany w sposób następujący:
„Strony potwierdzają ważność i obowiązywanie umowy kredytu, oceniają warunki tej umowy jako odpowiednie, a w konsekwencji wyraźnie i wzajemnie zobowiązują się do odstąpienia od podejmowania jakichkolwiek czynności wobec drugiej strony w odniesieniu do zawartej umowy i jej warunków, a także rozliczeń i płatności dokonanych dotychczas, które uznają za zgodne z umową”.
Pomimo zawarcia aneksu, nabywca nieruchomości wniósł do sądu pozew o stwierdzenie nieważności postanowień umowy dotyczących dolnego progu oprocentowania (z uwagi na ich abuzywny charakter). Dodatkowo wniósł on o nakazanie zwrotu kwot niezasadnie pobranych przez bank na podstawie kwestionowanych zapisów.
Przedmiotem wątpliwości sądu hiszpańskiego, który skierował pytania do TSUE, była m.in. ww. klauzula dotycząca rezygnacji z możliwości kwestionowania postanowień umowy.
Stanowisko TSUE co do zawartego aneksu do umowy kredytu walutowego
Rozstrzygając przedmiotową sprawę TSUE stanął na stanowisku, iż prawo konsumenta do skutecznej ochrony przed postanowieniami abuzywnymi zawiera w sobie także uprawnienie rezygnacji ze swoich praw z tym skutkiem, że sąd krajowy musi uwzględnić, w odpowiednim przypadku, wolę wyrażoną przez konsumenta. Przepisy unijne o postanowieniach niedozwolonych nie nakładają bowiem obowiązku korzystania z uprawnień wynikających z tych regulacji
Trybunał Sprawiedliwości podkreślił jednak, iż zrzeczenie się przez konsumenta prawa do powołania się na nieważność nieuczciwego warunku (postanowienia) umownego może być brane pod uwagę tylko wtedy, gdy w chwili zrzeczenia się takiego prawa konsument był w pełni świadomy niewiążącego charakteru takiego warunku i wynikających z niego faktu konsekwencji.
Trybunał zaakcentował również w swoim orzeczeniu, iż konsument nie może skutecznie zobowiązać się w umowie, że nie będzie w przyszłości korzystał ze swoich uprawnień wynikających z postanowień Dyrektywy 93/13 co do okoliczności mu nieznanych. Jak podkreślono, w takich przypadkach konsument nie może bć świadom skutków prawnych rezygnacji ze swoich uprawnień. Tym samym jego decyzja nie nie wypełniałaby wymogów sformułowanych przez TSUE.
Co istotne w uzasadnieniu podkreślono także, iż uznanie możliwości wcześniejszego zrzeczenia się przez konsumenta praw wynikających z Dyrektywy 93/13, byłoby sprzeczne z bezwzględnym charakterem tych regulacji i podważałoby skuteczność systemu ochrony praw konsumentów.
Jaki skutek orzeczenia TSUE dla pozwów Frankowiczów o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej lub odfrankowienie kredytu?
Z punktu widzenia Frankowiczów najważniejszym elementem wyroku TSUE jest to, że Trybunał Sprawiedliwości wykluczył możliwości rezygnacji z uprawnień wynikających z Dyrektywy 93/13 w sytuacji, gdy konsument nie jest świadom istnienia w umowie postanowień abuzywnych oraz przysługujących mu z tego tytułu praw.
Dla oceny skutków zawarcia aneksu z bankiem rozstrzygającym będzie nie to co aneks przewidywał, ale to jakie informacje w dacie jego zawierania posiadał kredytobiorca.
Trybunał sprawiedliwości nie wskazał przy tym, aby to obowiązkiem konsumenta było ustalenie ewentualnych następstw zawarcia aneksu do umowy frankowej.
https://unsplash.com
Nasza Kancelaria prawna specjalizuje się w sprawach dotyczących kredytów frankowych. Jeżeli posiadasz kredyt indeksowany lub waloryzowany i zastanawiasz się nad wytoczeniem powództwa lub poszukujesz pomocy w innej kwestii skontaktuj się z Nami.
Przeanalizujemy Twoją umowę i powiemy Ci, czy i jak możesz dochodzić należnych Ci pieniędzy od banku.
