Jednym z bardziej znanych orzeczeń jakie zapadły w ostatnich latach w sprawach dotyczących kredytów frankowych był wyrok TSUE z dnia 3 października 2019 r. w sprawie Dziubak c/a Raiffeisen Bank International AG (C-260/18). Warto zadać sobie pytanie czy i jak orzeczenie te wpłynęło na inne sprawy, których stronami są Frankowicze.
W sprawach jakich kredytów CHF można powoływać się na wyrok TSUE?
Już tylko patrząc na strony orzeczenia w sprawie Dziubak c/a Raiffeisen Bank nasuwa się pytanie, kogo tak naprawdę dotyczy zapadłe orzeczenie?
Argumentem niezwykle często podnoszonym w pismach pełnomocników broniących interesów banków jest ten głoszący, że ww. orzeczenie ma znaczenie co najwyżej w sprawach kredytów udzielonych przez Raiffeisen Bank. Miałoby to być podyktowane tą okolicznością, iż TSUE orzekał w kontekście kredytu udzielonego właśnie przez ten bank.
Należy jednak pamiętać, iż Trybunał Sprawiedliwości UE w swoim wyroku nie tyle rozstrzygał kwestię konkretnej umowy kredytu indeksowanego, ale dokonywał wykładni przepisów Dyrektywy 93/13/EWG. Kwestia umowy kredytowej Państwa Dudziak była zatem jedynie tylko tłem dla rozważań Trybunału Sprawiedliwości.
Przedstawiona przez Trybunał wykładnia przepisów ma charakter uniwersalny. Znajduje ona swoje zastosowanie do spraw wszystkich kredytów frankowych zarówno indeksowanych, jak i waloryzowanych kursem CHF.
Kredyty frankowe, a ustalone zwyczaje i zasady współżycia
Istotną kwestią, co do której wypowiedział się TSUE była ta, czy lukę powstałą w umowie kredytowej po stwierdzeniu bezskuteczności niektórych jej postanowień można uzupełnić w oparciu o przepisy ogólne odwołujące się do zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów. W kodeksie cywilnym takie przepisy to np.: art. 56 k.c. oraz art. 354 k.c.
Kwestia ta jest o tyle ważną dla Frankowiczów, iż banki w trakcie procesów niejednokrotnie powołują się właśnie na te przepisy argumentując, że pozwalają one na zastosowanie średniego kursu NBP lub „kursu rynkowego” CHF, w przypadku bezskuteczności niektórych zapisów umowy kredytowej.
Z tego powodu nawet w przypadku stwierdzenia abuzywności postanowień odnoszących się do indeksacji (waloryzacji) kwoty kredytu, kwota ta w dalszym ciągu mogłaby pozostać powiązana z kursem wymiany CHF. W takim wypadku punktem odniesienia nie byłby jednak kurs CHF ustalany dowolnie przez bank w tabeli kursowej, ale waśnie kurs NBP lub „kurs rynkowy”. W konsekwencji abuzywność postanowień dotyczących indeksacji (waloryzacji) kredytu nie mogłaby skutkować nieważnością całej umowy lub jej „odfrankowieniem”.
Co więcej zgodnie z twierdzeniami banków kurs NBP oraz „kurs rynkowy” były zasadniczo zbieżne z tym faktycznie wykorzystywanym przez banki na potrzeby indeksacji (waloryzacji) kredytu frankowego. W konsekwencji (wedle argumentacji kredytodawców) banki albo nie zawyżały rat kredytowych w ogóle, albo uczyniły to jedynie w minimalnym zakresie. Akceptacja takiego stanowiska przez sąd dla Frankowiczów oznaczałaby oddalenie powództwa w całości lub w przeważającej części.
W swoim wyroku TSUE wskazał jednak, iż przepisy odnoszące się do ogólnych zasad prawnych (jak zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje) nie mogą być stosowane w przypadku stwierdzenia abuzywności postanowień umowy kredytowej.
Trybunał podkreślił, iż zastosowanie takich przepisów, inaczej niż w przypadku przepisów dyspozytywnych, nie gwarantuje faktycznej równości praw i obowiązków stron umowy kredytowej.
Możliwość uzupełnienia umowy w rękach konsumenta
W kontekście możliwości uzupełnienia umowy kredytu frankowego, TSUE podkreślił, iż takie działanie sądów zawsze wymaga uzyskania zgody ze strony konsumenta (kredytobiorcy).
Tym samym sąd rozpoznający sprawę klauzul niedozwolonych w umowie frankowej nie może samodzielnej podejmować decyzji w tym zakresie.
W okresie wcześniejszym banki próbowały przekonywać sądy (niejednokrotnie z sukcesem), iż usuniecie z umowy postanowień dotyczących sposobu indeksacji (waloryzacji) kredytu kursem CHF i jednoczesne zaniechanie uzupełnienia istniejącej „luki” nie leży w interesie kredytobiorców. Na skutek takiej argumentacji sądy niejednokrotnie oddalały wniesione powództwa Frankowiczów, uznając takie rozstrzygnięcie za korzystniejsze dla nich (m.in. z uwagi na brak konieczności spłaty całego kapitału kredytu od razu).
Obecnie taka argumentacja banków traci na znaczeniu, ostatecznie bowiem to nie sąd, a kredytobiorca ma decydujące zdanie w kwestii uzupełnienia umowy kredytu frankowego.
Odwalutowanie kredytu frankowego mniej prawdopodobne!
Kolejną ważną kwestią wynikająca z wyroku TSUE jest ta dotycząca skutków ustalenia, że postanowienia umowy kredytu frankowego są niedozwolone.
Trybunał potwierdził, że ustalenie tego, czy umowa kredytowa może dalej obowiązywać po usunięciu z niej abuzywnych postanowień dotyczących mechanizmu indeksacji (waloryzacji) należy do sądu krajowego.
TSUE zauważył jednak, że unieważnienie klauzul odnoszących się do indeksacji (waloryzacji) doprowadziłoby do zaniku ryzyka kursowego.
W ocenie Trybunału klauzule dotyczące ryzyka wymiany waluty określają główny przedmiot umowy kredytu. W konsekwencji jak podkreślił TSUE w takich okolicznościach możliwość utrzymania umowy kredytu w mocy wydaje się niepewna.
https://unsplash.com
Nasza Kancelaria prawna specjalizuje się w sprawach dotyczących kredytów frankowych. Jeżeli posiadasz kredyt indeksowany lub waloryzowany i zastanawiasz się nad wytoczeniem powództwa lub poszukujesz pomocy w innej kwestii skontaktuj się z Nami. Przeanalizujemy Twoją umowę i powiemy Ci, czy i jak możesz dochodzić należnych Ci pieniędzy od banku.
